Witaj na stronach niepije.com.pl

[Halinka]

Teoria Trójkąta Dramatycznego
Trójkąt dramatyczny polega na nieświadomym, naprzemiennym wchodzeniu w relacji w rolę Ofiary, Wybawcy (Opiekuna) i Prześladowcy. Łatwo wyobrazić go sobie, wizualizując trójkąt z poszczególnymi rolami umiejscowionymi w każdym rogu – pozycje Prześladowcy i Wybawcy znajdują się na wierzchołku trójkąta, Ofiara na dole. Współuzależnieni są opiekunami i wybawcami. Najpierw wybawiają innych, potem ich prześladują, by w końcu stać się ich ofiarami.

Dynamika relacji według trójkąta dramatycznego może rozgrywać się między dwoma osobami lub w dużych grupach – wtedy więcej osób obsadza tę samą rolę. Gra w trójkącie jest dynamiczna. Wszyscy aktorzy są ściśle ze sobą związani i zmiana w zachowaniu każdego z nich powoduje zmiany w zachowaniu pozostałych. Aktorzy wymieniają się również rolami. Jeżeli jedna z osób (grup) zmienia swoją rolę, pozostałe osoby (grupy) również je zmienią. Proces ten przypomina dziecięcą zabawę w tzw. muzyczne krzesła, w której w końcu wszyscy gracze będą zajmowali kolejno każde z miejsc.

FAZA PIERWSZA – WYBAWCA
Uprawia „życie życiem innych ludzi”. Wyręcza innych od ich obowiązków i naprawia ich życia. Ratownik i dobra dusza – angażuje się w to tak mocno w działaniu dla dobra innych, że rezygnuje z wielu swoich własnych potrzeb, przyjemności, a nawet zdrowo pojmowanych interesów. Zaangażowanie i zbyt duży koszt albo czasowy, albo emocjonalny, a nierzadko materialny prowadzi w wybawcy do poczucia zmęczenia, wypalenia, frustracji, niesprawiedliwości. Ponieważ są to nieprzyjemne uczucia, Wybawca zaczyna mieć dosyć swojej roli wiecznego „pomagacza”, mówi: „dość!” i wówczas w symbolicznym trójkącie Karpmana przenosi się w drugi róg – róg Prześladowcy.

Jak z Bohatera można stać się Ofiarą?
FAZA DRUGA – PRZEŚLADOWCA
Dotychczasowy Wybawca czuje niechęć i złość do osoby, którą „ratował” tak dużym kosztem siebie. Te nagromadzone uczucia złości, frustracji i wykorzystania ujawniają się wówczas w formie pretensji do „ratowanej” wcześniej osoby. Zbyt dużo zostało dane, ofiarowane i wahadło dawania za bardzo się odchyliło w jedną stronę – teraz w poszukiwaniu równowagi równie mocno odchyla się w drugą. Uraza, drażliwy nastrój, gderanie, pretensje i złość prześladują osobę, której tak hojnie się wcześniej pomagało.

FAZA TRZECIA – OFIARA
Kiedy Wybawca zamienił się w Prześladowcę, który zatruwa innym życie swoimi pretensjami, wówczas dochodzi do konfrontacji. Osoba, którą zaatakowano, odpowiada tym samym i Wybawca/Prześladowca nieoczekiwanie czuje się Ofiarą całej sytuacji pomagania. I doznaje poczucia krzywdy, że przy całym swoim poświęcaniu inni i tak w końcu mają go dosyć. Czuje się przegrany i płacze, w duchu pytając siebie: „Dlaczego zawsze mi się to przydarza? Staję na głowie, żeby pomóc innym, a otrzymuję w zamian niewdzięczność i niechęć wobec mnie”. Po pewnym czasie utwierdza się w niskim poczuciu własnej wartości – próbuje podnieść to swoje poczucie wartości tak mocno zależne od opinii innych poprzez…pomaganie. I znowu wchodzi w rolę Wybawcy. I cały cykl zaczyna się od nowa.

Trójkąt dramatyczny Karpmana pokazuje, jak dramatycznie i nieszczęśliwie przebiegają relacje między ludźmi, gdy zatraca się umiar w dawaniu i pomaganiu innym. Nie tylko w trosce o siebie warto tę równowagę zachowywać. Ważne jest, by zadbać o relację, ale i o tę drugą osobę, która tylko dostaje i jest ratowana. W fazie ratowania może ona odczuwać wdzięczność, ale też pewnie swoją niekompetencję i poczucie niższości, gorszości wobec Wybawcy.

Jak można to zrobić?

Zamiast roli Wybawcy – wyręczania, zgody dla świętego spokoju, narzucania się z pomocą, przyznawania racji, litowania się możesz działać empatycznie, z poszanowaniem obustronnych granic i podsuwać rozwiązania, współpracować, słuchać, wyrażać troskę i współczucie, mądrze wymagać.

Zamiast roli Ofiary – narzekania, obwiniania się, demonstracyjnego cierpienia, poświęcenia, bezwolnego poddania możesz otwarcie i stanowczo wyrażać swoje potrzeby, emocje, opinie, zastrzeżenia, stawiać granice, troszczyć się o siebie.

Zamiast roli Prześladowcy – oskarżania, piętnowania, obrażania, stosowania języka „ty” możesz stanowczo i z szacunkiem komunikować opinie, oceny, wymagania, zastrzeżenia, ostrzeżenia.