Witaj na stronach niepije.com.pl

[dora]

Ból ciała czy duszy?
dr n. med. Dariusz Wasilewski

Oprócz objawów związanych z obniżonym nastrojem takich jak utrata radości życia, czy chęci do działania, depresję charakteryzuje wiele objawów somatycznych - sygnałów, które wysyła ciało.

Ciało też cierpi, gdy cierpi dusza. Opisy depresji uwzględniają w obrazie choroby problemy żołądkowo-jelitowe, bóle głowy, zmiany apetytu, zmęczenie oraz dolegliwości bólowe. W klasyfikacji chorób przy omawianiu objawów depresji istnieje pojęcie zespołu somatycznego – odnoszącego się do naszych sił witalnych, który obejmuje takie objawy jak bezsenność, chudnięcie oraz zmniejszenie popędu seksualnego. Dolegliwości somatycznych w depresji jest wiele, oprócz wyżej wymienionych warto przypomnieć o suchości w ustach, zaparciach, ucisku w klatce piersiowej, duszności oraz pogorszeniu pamięci.

Często zdarza się, że różnorodne skargi somatyczne mogą wyprzedzać pojawienie się objawów depresyjnych. U części chorych na depresję objawy takie występują nawet kilka lat, zanim zostanie ustalone prawidłowe rozpoznanie. Lekarze pierwszego kontaktu stykają się z tendencją chorych do ujawniania przede wszystkim objawów fizycznych, a nie emocjonalnych. Wiele osób z depresją zgłasza objawy somatyczne jako główną przyczynę wizyty u lekarza, a część wręcz zaprzecza występowaniu objawów emocjonalnych, nawet gdy są pytani o to wprost.

Bywa także, że ryzyko wystąpienia niektórych schorzeń somatycznych u pacjentów z zaburzeniami depresyjnymi jest większe niż u innych chorych, gdyż depresja może obniżać odporność. Ale choroba somatyczna może się pojawić u osoby chorej na depresję tak jak u każdego z nas. Wówczas depresja pogarsza rokowanie.

Istotne jest więc, aby pójść na konsultację do psychiatry jeśli istnieją uporczywe objawy somatyczne, a badania nie wykazują odchyleń od normy. Może to oznaczać, że nasza psychika poprzez ciało sygnalizuje nam jakieś problemy emocjonalne.

Depresja może też pojawić się jako efekt choroby somatycznej.

W pierwszym rzędzie należy uwzględnić wpływ samej choroby somatycznej na funkcje naszego mózgu. Depresja pojawia się jako efekt zaburzeń metabolizmu komórek nerwowych w mózgu (w tym zaburzeń neuroprzekaźnictwa – czyli sposobu kontaktowania się między komórkami mózgowymi). Wpływ na to mają szczególnie choroby układu krążenia, prowadzące do stanów niedotlenienia komórek nerwowych oraz oczywiście wszelkie choroby mózgu.
Należy zwrócić także uwagę, że depresja negatywnie wypływa na przebieg choroby somatycznej, i odwrotnie – choroba somatyczna może pogarszać przebieg depresji.

SOMATYCZNE PRZYCZYNY DEPRESJI
• Choroby układu krążenia (choroba wieńcowa, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu serca)
• Choroby mózgu (choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane, udar mózgu, padaczka)
• Choroby wątroby i nerek
• Reumatoidalne zapalenie stawów
• Infekcje (gruźlica, kiła, AIDS, grypa, WZW, mononukleoza)
• Niedobory witamin (B1, B12, kwas foliowy)
• Nowotwory
• Zaburzenia hormonalne (choroby tarczycy i przytarczyc, choroby nadnerczy, choroby przysadki, okres przekwitania)
• Cukrzyca,
• Zatrucia (tal, ołów)

Warto na koniec wspomnieć, że depresja może przebiegać „bez depresji” a na czoło wysuwają się wówczas inne objawy – zwykle somatyczne. Mówimy wtedy, że depresja przybiera „maskę”. Trudno się wówczas doszukać objawów charakterystycznych dla depresji - apatii, smutku czy zmniejszenia aktywności. Bo na pierwszy rzut oka ich nie widać. Chorzy mogą nawet dość dobrze funkcjonować, ale zgłaszają szereg skarg, chodzą po lekarzach, którzy z kolei nie umieją znaleźć obiektywnych źródeł ich cierpienia.

NAJCZĘSTSZE „MASKI” DEPRESJI:
• bezsenność
• zmęczenie
• bóle głowy i karku
• bóle kręgosłupa
• bóle w jamie brzusznej
• utrata apetytu, chudnięcie
• zaparcia
• świąd lub pieczenie skóry
• przewlekłe dolegliwości żołądkowo-jelitowe
• kołatania serca
• ból i ucisk w okolicy serca

Tacy pacjenci są zwykle leczeni jak chorzy somatycznie, wykonuje się u nich liczne, często kosztowne badania, z których nic nie wynika. Pojawiają się kolejne koncepcje pod tytułem: „jaka to choroba?” a potem zniecierpliwienie zarówno wśród lekarzy jak i pacjentów. A jeśli są trudności w diagnozie to mogą być i błędy w terapii. Pacjenci zwykle uzyskują pomoc tylko objawową – leki przeciwbólowe, nasercowe, uspokajająco-nasenne. Konsekwencją jest to, że wielu z nich uzależnia się od leków.

Gdy objawy depresji są kamuflowane dolegliwościami fizycznymi prawidłowe rozpoznanie nastręcza znacznych trudności. Ale warto wiedzieć, że w miarę zwiększania się liczby skarg na dolegliwości fizyczne rośnie także prawdopodobieństwo występowania zaburzeń nastroju i wówczas tropy muszą także prowadzić w kierunku zaburzeń emocjonalnych – i to jest ta uniwersalna prawda, o której powinien wiedzieć nie tylko lekarz ale i potencjalny jego pacjent. I nie denerwował się, gdy okaże się, że wskazana jest konsultacja u psychiatry.

dr n. med. Dariusz Wasilewski

(artykuł pochodzi z magazynu Psyche-info nr 5/6/2009, www.psyche.info.pl)